Haruskah kita dibiarkan buta?

Mukadimmah

Pada tanggal 26 Oktober 2011, Encik Effendy, seorang calon falsafah kedoktoran (Phd) di Universiti of Hawaii, telah membuat beberapa kritikan mengenai golongan yang tidak mahu mengambil perhatian mengenai sejarah bangsanya. Beberapa hari kemudian, Encik Haji Diman Ahadi, telah memberi pendapatnya menerusi ruang forum yang bertajuk “bantu warga tahu sejarah sebelum Raffles” (Berita harian, 29 Oktober 2011) mengenai melestarikan tokoh-tokoh sejarah Singapura sebelum kedatangan Raffles. Di dalam rencana itu, Encik Haji Diman telah mencadangkan supaya cerdik pandai dan pakar sejarah kita harus mengkaji sejarah negara ini dan menyebarluaskan kepada warga. Adakah sejarah Singapura sebelum kedatangan Raffles telah sengaja dikaburkan oleh pihak-pihak tertentu? Atau warga Singapura sendiri yang tidak mahu mengambil perhatian mengenai sejarah Singapura? Adakah masalah mengenai sejarah Singapura ini hanya dirasai oleh orang Melayu di Singapura sahaja?

Sebab-sebab kenapa sejarah Singapura sebelum kedatangan Raffles dikaburkan daripada penglihatan warga Singapura

Secara rasminya, S. Rajaratnam, timbalan Perdana Menteri pada tahun 1967, telah mengisytiharkan Thomas Stamford Raffles sebagai pengasas Singapura. Perbahasan mengenai siapa yang seharusnya diisytiharkan sebagai pengasas Singapura telah dirakamkan di dalam buku kompilasi ucapan-ucapan beliau yang bertajuk “S. Rajaratnam: The Propehtic and the Political”. Pemilihan Raffles sebagai pengasas Singapura dipengaruhi oleh usaha S.Rajaratnam dalam pembentukan sebuah negara bangsa. Dengan perlantikan Raffles sebagai pengasas, setiap bangsa di Singapura akan mempunyai sejarah permulaan yang sama, iaitu, bertapak sebagai masyarakat pendatang. Memandangkan Singapura mempunyai masyarakat yang berbilang bangsa, pemilihan personaliti daripada sebuah masyarakat, jika tidak ditangani dengan baik, boleh mendatangkan kerumitan dalam proses pembentukan sebuah negara. Oleh itu, pelantikan seorang penjajah seperti Raffles merupakan pilihan yang selamat memandangkan perlantikan beliau sebagai pengasas tidak memperlihatkan sejarah negara sebagai tidak memihakkan kepada sesebuah bangsa di Singapura. Pemilihan Raffles sebagai pengasas Singapura dikuatkan lagi dengan sokongan daripada Raffles Professor di Jabatan Sejarah, Universiti Kebangsaan Singapura (NUS), Professor K.G Tregonning, di dalam buku “150th anniversary of the founding of Singapore”, yang mengatakan Singapura moden bermula pada tahun 1819. Tiada perkara yang berlaku di atas pulau sebelum ini yang boleh dijadikan bahan rujukan untuk memahami kejadian kontemporari. Oleh itu, sejarah nasional Singapura secara rasminya bermula pada tahun 1819.

Kesan sejarah Singapura terhadap identiti bangsa Melayu

Memandangkan pembentukan negara bangsa di Singapura berdasarkan konsep berbilang kaum, setiap identiti kaum di Singapura telah ditetapkan oleh pemerintah. Perkara ini boleh dilihat menerusi dasar-dasar bahasa ibunda. Bagi kaum Cina, bahasa Mandarin telah dipilih sebagai bahasa ibunda. Kaum Melayu menjadikan bahasa Melayu sebagai bahasa ibunda. Bahasa Tamil pula dipilih untuk menjadi bahasa ibunda untuk kaum India. Memandangkan setiap kaum di Singapura diberi hak sama rata dari segi layanan dalam usaha mengekalkan identiti mereka, status istemewa bangsa Melayu sebagai peribumi negara Singapura menjadi kurang jelas. Malah, kesan sejarah Singapura ini juga menimbulkan kekeliruan mengenai status orang Melayu di Singapura. Orang Melayu di Singapura juga telah dianggap sebagai masyarakat pendatang sama seperti kaum Cina dan India. Dengan meluputkan sejarah Singapura sebelum kedatangan Raffles, hubungan sejarah Singapura dengan tanah Melayu telah diputuskan seolah-olah Singapura ini tidak terletak di tengah-tengah Alam Melayu.

Sikap pemerintah terhadap sejarah Singapura sebelum kedatangan Raffles

Pengkaji purba seperti Professor Miksic telah mengadakan beberapa penggalian di Ford Canning dengan berkat tajaan daripada Royal Dutch Shell Petroleum Comapny pada tahun 1984. Berdasarkan hasil kajian ini, Professor Miksic berjaya menemukan bahan arkeologi yang berasal daripada kurun keduabelas. Hasil penemuan ini sekaligus membuktikan bahawa pernah wujudnya sebuah istana yang bertampak di atas Ford Canning. Bekas tampak istana ini dipercayai adalah sebuah tempat kediaman raja temasek yang pernah disebutkan di dalam Sejarah Melayu. Namun begitu, pemerintah Singapura mempunyai sikap persimistik mengenai bahan-bahan arkeologi. Ini adalah kerana bahan-bahan arkeologi ini tidak mendatangkan keuntungan kepada ekonomi Singapura. Pada masa yang sama, Sejarah Melayu telah dianggap sebagai bahan bacaan yang tidak boleh dianggap sebagai rekod sejarah. Pemerintah Singapura lebih gemar mengenai sejarah objektif. Tokoh sejarah seperti Tun Seri Lanang dan Sang Nila Utama boleh dianggap sebagai tokoh mintos yang masih lagi dipertikaikan mengenai kewujudan kedua-dua tokoh sejarah. Namun begitu, pakar sejarawan telah membuat satu kesimpulan bahawa kerajaan Melayu temasek mungkin wujud setelah penemuan bahan arkeologi di Ford Canning disilang rujuk dengan rekod sejarah cina oleh Wang Dayuan, sumber Portugis Suma Orental oleh Tom Pires dan Sejarah Melayu.

Kajian lepas mengenai sejarah Singapura sebelum kedatangan Raffles

Masalah mengenai sejarah Singapura sebelum kedatangan Raffles pernah diketengah oleh Professor Syed Hussein Alatas. Di dalam satu seminar yang bertajuk “Malays/Muslims and the history of Singapore”, anjuran Centre for Research on Islamic and Malay Affairs (RIMA) di bawah naungan Association of Muslim Professional (AMP), beliau mengetengahkan beberapa masalah dalam penulisan sejarah Singapura. Pada pendapat beliau, terdapat banyak perkara yang berlaku di Singapura pada kurun keenambelas dan tujuhbelas yang masih terselindung. Ini adalah kerana pihak Inggeris tidak merujuk kepada arkrib Belanda semasa menulis sejarah mengenai Singapura. Isu mengenai akrib juga dibincangkan di dalam buku, The Makers and Keepers of Singapore History, Loh kah Seng, menerusi rencananya, “Encounters at the gates,” ada mengatakan bahawa ada kawalan ketat mengenai bahan-bahan sejarah yang boleh dirujuk untuk membuat kajian sejarah. Kawalan ini dilaksanakan untuk melindungi kepentingan pemerintah. Namun begitu, buku ini juga memberi saranan bahawa usaha untuk mendapatkan bahan-bahan sejarah juga boleh didapatkan melalui “pagar tepi” iaitu akrib di luar negara jika laluan ke “pagar depan” iaitu akrib negara tersekat kerana dikunci.

Peter Borschberg, seorang sejarawan daripada Jabatan Sejarah, NUS, telah menulis sebuah makalah di Journal of Malaya Branch of the royal Asiatic society yang bertajuk “Jacques de Coutre as a Source for the Early Seventeenth-Century History of Singapore, the Johor River and the Straits”. Dengan menggunakan dokuman sejarah daripada Sepanyol, Peter Borschberg dapat membuktikan bahawa ada seorang Shahbandar di Singapura pada kurun ketujuhbelas. Dokumen-dokumen Sepanyol juga dapat membuktikan bahawa Portugis ada ura-ura untuk membina sebuah kubu di selatan Singapura untuk melindungi kapal-kapal dagang Portugis daripada diserang kapal perang VOC (Belanda) dan Johor. Buku yang bertajuk Prince of Pirate: The Temenggong and Development of Johor and Singapore, 1784-1885, oleh Carl A. Trocki, merakamkan pergolakkan politik Singapura sebagai sebahagian daripada kerajaan Johor-Riau-Lingga sehinggakan pihak Inggeris berupaya mengambil kesempatan untuk menjadikan Singapura sebagai milik Inggeris. Buku ini juga merakamkan nilai-nilai sejarah Telok Blangah yang ada hubungan rapat dengan kerajaan Johor. Carl A. Trocki menghasilkan buku ini dengan mendapatkan sumber daripada akrib Johor.

Kini, penulisan sejarah Singapura di peringkat akademik sudah semakin matang. Terdapat percubaan untuk menulis sejarah Singapura menjangkau tahun 1819. Kwa Chong Guan, merupakan salah seorang perintis sejarawan Singapura yang telah banyak menulis mengenai sejarah Singapura sebelum kedatangan Raffles. Di dalam buku Malays/Muslims in Singapore: Selected Readings in History 1819 – 1965, beliau telah menulis sebuah bab yang bertajuk Why did Tengku Hussein Sign the 1819 Treaty with Stamford Raffles? Di dalam babab ini, beliau menceritakan perjanjian 1819 ini daripada perspektif Raja Ali Haji. Menurut Raja Ali Haji, pertabalan Tengku Long bukan sebagai Sultan Johor tetapi digelar Yang Dipertuan Selat. Di dalam buku Singapore from Temasek to the 21st Century: Reinventing the Global City, Kwa Chong Guan juga menulis sebuah bab yang berjudul Singapura as a central place in malay history and identiti. Di dalam bab ini, beliau telah mengaitkan Singapura dengan Sejarah Melayu untuk membuktikan bahawa Singapura ada peranan penting dalam pembentukan sejarah di alam Melayu.

Sejarah Singapura sejak kurun keduabelas juga telah dihasilkan menerusi buku Singapore, A 700-year history: From Early Emporium to World City, terbitan Akrib Negara Singapura (NAS). Penulis buku ini merupakan penyarah daripada NUS. Mereka adalah Tan Tai Yong, Derek Heng dan Kwa Chong Guan. Buku ini menulis sejarah Singapura daripada perspektif yang berbeza. Lebih separah daripada bab yang ada di dalam buku ini tertumpu kepada sejarah Singapura sebelum kedatangan Raffles.

Haruskah kita dibiarkan buta?

Sudah terdapat banyak kajian mengenai sejarah Singapura sebelum kedatangan Raffles. Namun begitu, kenapa masih ramai warga Singapura yang tidak tahu mengenai sejarah Singapura sebelum tahun 1819? Ini adalah kerana sejarah nasional Singpura telah mendapat campur tangan oleh ahli politik. Oleh kerana niat pemerintah untuk menjadikan sejarah nasional Singapura sebagai alat pembentukan negara bangsa, elemen-elemen yang boleh menggugat keamanan negara telah dipadamkan di dalam buku teks sekolah. Salah satu elemen yang telah dipadamkan daripada buku teks sejarah sekolah ialah wujudnya kerajaan Melayu di Singapura pada abad yang keduabelas. Di Singapura, bangsa Melayu merupakan salah sebuah bangsa yang amat terkesan dengan pengajaran sejarah yang diajarkan di sekolah. Ini adalah kerana ramai di antara orang Melayu di Singapura berasa kurang senang dengan sejarah Singapura yang kurang tepat. Pasti ramai orang Melayu akan rasa tersinggung dengan perjanjian Sultan Hussein dengan Raffles pada tahun 1819 dan 1824. Ini diburukkan lagi dengan keadaan Singapura yang penduduknya majoriti berbangsa Cina. Sikap pemerintah Singapura terhadap sejarah orang Melayu di Singapura juga agak merumitkan. Istana kampung Glam yang dahulu dimiliki oleh waris keenam Sultan Hussein kini sudah menjadi sebuah taman warisan yang sudah gagal. Pameran di taman warisan melayu telah gagal untuk mewakili orang Melayu di Singapura.

Salah salah cara untuk membudayakan ilmu sejarah ialah mengadakan banyak aktiviti-aktiviti mengenai sejarah Singapura sebelum kedatangan Raffles. Berita Harian, sebagai suratkhabar bahasa Melayu tempatan tunggal harus memainkan peranan yang lebih besar dalam mempromosi buku-buku sejarah mengenai Singapura. Pada masa yang sama, persatuan-persatuan Melayu/Islam di universiti temptan haruslah bersikap kritkal terhadap kesan penulisan sejarah Singapura terhadap orang Melayu. Persatuan-persatuan Melayu/Islam di universiti seharusnya mengadakan satu acara tahunan yang mempunyai tujuan untuk menyingkap sejarah Singapura daripada perspektif orang Melayu. Di Univerisiti Kebangsaan Singapura (NUS), saya masih belum lagi terlihat persatuan Melayu/Islam yang mengadakan kegiatan yang berhubung kait dengan sejarah dan warisan Melayu di Singapura. Mahasiswa harus memainkan peranan yang proaktif dalam memperjuangkan sejarah dan warisan Melayu alternatif yang mungkin tidak boleh dilakukan oleh guru-guru di sekolah nasional untuk pelajarnya. Cara seterusnya dalam melestarikan sejarah Singapura ialah mendedahkan bahan-bahan bacaan kepada para pelajar di samping melawat tempat-tempat sejarah yang berhubung kait dengan bahan-bahan bacaan yang diberi.

Akhirul kalam

Natijahnya, sudah banyak kajian mengenai sejarah Singapura sebelum kedatangan Raffles. Apa yang perlu dilakukan sekarang ialah usaha yang lebih gigih dan kreatif untuk menyedarkan sejarah Singapura. Jangan membiarkan generasi muda kita buta dengan sejarah Singapura.

Sejarah orang laut yang terpinggir

“Hassan baca buku sejarah tentang kedatangan Raffles di Singapura pada tahun 1819. Menurut catatan sejarah terdapat kira-kira lima ratus orang laut sahaja di bumi Singapura ni. Kebanyakannya lanun.”

(Dipetik daripada novel “Rawa: Tragedi Pulau Batu Puteh” oleh Isa Kamari)

Berhubungan dengan petikan di atas, bukan tujuan Isa Kamari untuk mengubah sejarah atau menulis sejarah alternatif mengikut citarasanya tetapi ingin mengetengahkan ada masalah dalam penulisan sejarah Singapura yang boleh menimbulkan salah tanggapan masyarakat umum terhadap orang laut. Di dalam wahana (discourse) mengenai pembukaan Singapura moden, orang laut seringkali digambarkan secara negatif dengan mengaitkan mereka dengan aktiviti lanun. Di dalam buku A History of modern Singapore, orang laut kadang-kalanya terlibat dalam perdagangan dengan kapal-kapal yang melalui perairan Singapura tetapi kadang-kalanya menunggu untuk merampas dan merompak kapal-kapal yang mengamali kesukaran untuk belayar dek peraliran yang cetek. Gambaran mengenai orang laut dihubungkaitkan dengan aktiviti lanun juga terdapat menerusi buku A History of Singapore di mana Saw Swee-hock telah mengatakan bahawa terdapat sekumpulan peribumi, orang laut yang sudah menetap di Singapura dan mereka merupakan nelayan dan lanun. Di dalam buku Anecdotal History of Singapore, orang laut digambarkan sebagai orang asli berasal daripada Johor yang dilahirkan, hidup dan matinya di dalam sampan dan sering ditinggalkan oleh kaum lelakinya kerana ekspedisi lanun. Malah, bukan orang laut dikaitkan dengan kegiatan lanun, peranan dan kehadiran orang laut di Singapura sebelum dan sesedah 1819 hampir-hampir lenyap dalam naratif sejarah rasmi Singapura.

Sepak Takraw dan globalisasi

Sejauh ini usaha-usaha ISTAF dalam mempromosi Sepak Takraw amat memberangsangkan. Pada tahun 2009, ISTAF telah berjaya untuk menyertakan Sepak Takraw sebagai sebuah acara permainan di Sukan Dunia anjuran International World Sport Association (IWSA). Dengan penyertaan Sepak Takraw dalam Sukan Dunia, harapan untuk ke Olimpik kembali menyala memandagkan IWSA turut bernaung di bawah IOC. Oleh itu, penyertaan Sepak Takraw dalam Sukan Dunia akan menjadi satu batu lonjatan bagai ISTAF untuk terus melestarikan Sepak Takraw di mata dunia. Tujuan utama Sukan Dunia ialah memberi peluang kepada permainan-permainan yang tidak layak menjadi acara yang pertandingan untuk mempromosi permainan-permainan mereka di peringkat antarabangsa.

Namun begitu, di samping usaha Sepak Takraw untuk dijadikan sebuah permainan yang popular, identiti Sepak takraw sebagai sebuah permainan tradisional juga dipertikaikan. Ini adalah kerana cara permainan Sepak Takraw kini sudah jauh tersimpang daripada cara permainan asalnya. Terdapat juga beberapa usul perubahan pada corak permainan sepak takraw yang telah menjejas keaslian Sepak Takraw seolah-olah permainan ini telah meniru corak permainan daripada sukan yang lain. Abdul Halim Kader, presiden Asian Sepak Takraw Federation (ASTAF), melahirkan rasa hanya dengan mempelbagaikan acara di dalam Sepak Takraw, ia akan lebih mudah untuk diterima lebih banyak negara sekaligus mencerahkan peluang kami untuk membawa sukan ini ke peringkat Olimpik. Kenyataan ini dibuat olehnya untuk merespon kepada tomahan dan gelaran daripada emel dan panggilan daripada warga Sepak Takraw Malaysia dan Singapura. Dia mengatakan bahawa idea untuk menjadikan Sepak Takraw menjadi sebuah permainan enam orang bukan satu idea gila. Malah, dia mempertahankan dirinya dengan mengatakan bahawa ini adalah idea daripada Allahyarham Khir Johari, pemimpin nombor satu Sepak Takraw Malaysia. Idea ini dianggap gila oleh beberapa pihak kerana corak permainan ini sungguh mirip permainan bola tampar. Jika permainan Sepak Takraw ini bertukar wajah menjadi sebuah permainan yang mirip bola tampar, keunikan Sepak Takraw sebagai sebuah permainan sudah tercemar.

Keunikan Sepak Takraw juga dipertikaikan apabila ada usul untuk menukar nama sepak takraw kepada acrovolley. Usulan ini telah dicadangkan oleh presiden Federation of International Volleyball (FIVB), Dr Ruben Acosta, untuk meletakkan Sepak Takraw di bawah cabang ketiga bola tampar selain aksi dalam dewan dan pantai. Usulan ini terus dibantah oleh presiden ASTAF, Abdul Halim Kadir. Malah, ada beberapa usulan untuk menukarkan nama tekong kepada back. Menurut beliau, dengan menukarkan nama Sepak Takraw ini kepada bahasa Inggeris dan meletakkan Sepak Takraw di bawah naungan FIVB, ISTAF sudah hilang fungsinya untuk membangunkan dan memperjuangkan Sepak Takraw sebagai sebuah permainan tradisional Melayu.

Dalam proses untuk melestarikan Sepak Takraw, acara Sepak Takraw juga dipelbagaikan. Di antara usaha untuk mempelbagaikan acara ini ialah memperkenalkan Sepak Takraw Pantai. Acara Sepak Takraw Pantai ini diperkenalkan buat julung-julung kalinya di Bali pada 18-26 Oktober 2008. Pakaian untuk permainan Sepak Takraw ini juga dimodifikasikan untuk menyesuaikan keadaan bermain di pantai. Memang tidak dapat dinafikan bahawa dengan mempelbagaikan acara Sepak Takraw Pantai ini dapat menarik perhatian orang ramai dan sekaligus akan membuat permainan ini akan menjadi lebih popular di kalangan masyarakat muda. Walaupun demikian, terdapat beberapa perkara mengenai kepelbagaian Sepak Takraw ini boleh menimbulkan isu identiti. Ini adalah kerana acara Sepak Takraw Pantai dilihat sudah menyimpang daripada corak permainan Sepak Takraw yang asalnya. Namun begitu, kepelbagaian acara Sepak Takraw ini harus difahamkan dengan konteks yang betul. Walaupun terdapat beberapa pendapat bahawa pembangunan dan perkembangan Sepak Takraw sudah jadi mirip bola tampar, Sepak takraw masih lagi kekal unik. Ini adalah kerana permainan Sepak Takraw Pasir ini masih mengekalkan penggunaan bola Sepak Takraw MT903 dan MT902. Pada masa yang sama, permainan Sepak Takraw ini masih menggunakan pemain tiga orang dalam satu pasukan.

Pembangunan dan perubahan Sepak Takraw ini merupakan satu contoh peniruan konstruktif (constructive imitation). Constructive imitation merupakan satu perbuatan untuk meniru concept asing dan disesuaikan dengan keadaan diri sendiri dengan tujuan untuk memperbaiki situasi. Walaupun acara Sepak Takraw telah dipelbagaikan, ISTAF masih lagi mengekalkan substances permainan Sepak Takraw. Contohnya, di dalam acara Sepak Takraw Pantai, permainan ini masih mengekalkan peraturan yang sama seperti Sepak takraw yang biasa walaupun terdapat peraturan-peraturan yang ditambah seperti jumlah dan jenis pasir yang perlu disediakan, jenis pakaian yang sesuai dan setiap pasukan ada empat pemain bukan tiga.

Gambar di atas ini merupakan satu contoh di mana, permainan Sepak Takraw Pantai telah dijalankan. Walaupun terdapat perbezaan dari segi jumlah pemain pada sebuah pasukan, acara Sepak Takraw Pantai masih lagi mengekalkan ciri-ciri Sepak takraw yang asal. Memang tidak dapat dinafikan bahawa perubahan dan pembangunan Sepak Takraw banyak mengikut concept permainan bola tampar. Namun begitu, Sepak Takraw tetap kekal sebagai sebuah permainan yang unik dan amat berbeza dengan permainan boleh tampar. Terdapat beberapa ciri-ciri asal Sepak takraw harus dikekalkan demi mempertahankan identiti Sepak Takraw. Pertama, peraturan Sepak Takraw harus mengekalkan cara menimbang bola menggunakan kaki. Kedua, perlu ada usaha untuk mengekalkan nama permainan ini. Jika nama permainan ini telah dialihkan bahasa kepada bahasa Inggeris, intipati Sepak Takraw akan hilang. Ketiga, peraturan Sepak Takraw harus mengekalkan menggunakan bola sepak takraw. Keempat, nama-nama posisi seperti tekong, harus dikekalkan.

Konsumsi proper kelas menengah Melayu

              Iklan tanpa logo halal 

Iklan tanpa logo Halal

Distinction dalam hal kelas menengah, terdapat juga beberapa perkara yang boleh mendatangkan masalah dalam memahami apa yang boleh dikatakan dengan taste yang legitimasi untuk kelas menengah Melayu. Jika dilihat daripada perspektif sejarah yang telah dibincangkan tadi, conspicious consumption sudah jelas kelihatan dalam masyarakat Melayu di Malaysia. Namun begitu, konsumsi dalam konteks orang Melayu, perkara apa yang dilarang (haram) dan apa yang dibolehkan (halal) sudah menjadi satu soalan legitimatasi memandangkan majoriti orang Melayu beragama Islam. Malah, Islam sudah menjadi identiti masyarakat Islam. Fischer mengatakan halalisation telah menyebabkan munculnya golongan kelas menengah baru dalam menentukan legitimasi taste untuk masyarakat Melayu. Kumpulan yang pertama ialah menghadkan konsumsi proper dengan suci. Kumpulan yang kedua ialah mengamalkan sikap pragmatik dalam konsumsi harian mereka. Terjadinya fenomina ini juga berpunca daripada pergerakan dakwah dan ideology pemerintah yang menkonstruk identiti Melayu berlandaskan nilai-nilai Islam. Halalisation telah menjadi satu fenomina baru konsumsi proper Islam yang amat sukar ditentukan kerana perbezaan pendapat mengenai definisi halal dan haram.

                Salah satu contoh ketegangan yang berlaku dalam melegitimasikan konsumsi proper di kalangan kelas menengah ialah makanan. Menurut kajian fischer, terdapat tiga kaedah dalam tren konsumsi proper. Pertama, konsumsi makanan berdasarkan apa yang perlu. Oleh itu, pembeli tidak cerewit untuk membeli barang makanan dan akan membelinya di kedai yang berhampiran dengan tempat tinggalnya. Kedua, konsumsi makanan berdasarkan pragmatik. Pembeli akan membeli barangan makanan di kedai yang menjual barangan yang diperlukan. Ketiga, konsumsi makanan berdasarkan keyakinan. Pembeli akan membeli barang makanan jika dia yakin barang yang dia beli itu halal. Oleh itu, pembeli yang sebegini hanya membeli gerai yang dikendalikan oleh orang Islam.

               

Dengan fenomina halalisation yang semakin ketara, ada di kalangan Melayu hanya berasa yakin dengan konsumsi yang dianggap proper dalam Islam jika produk itu mempunyai cap atau logo halal. Kini, konsumsi proper pengguna kelas menengah pula telah ditetapkan oleh Jabatan Agama Islam Malaysia (JAKIM) dan bukan lagi mengikut firasat pembeli untuk menghukumkan sama ada barangan yang mereka mahu memilikinya halal atau haram. Contoh konsumsi ini juga boleh dilihat menerusi produk kecantikan muka. Berdasarkan kajian yang dibuat oleh Fischer mengenai fenomina halalisation, kumpulan yang pragmatik mempunyai tidak begitu cerewet mengenai konsumsi mereka. Mereka tidak bimbang dengan konsumsi jenama Mary Kay mahupun Alaisyah. Ini adalah kerana pemilihan jenama kecantikan wajah dilakukan dilakukan melalui hukum akal. Namun begitu, dengan memberikan cap halal kepada produk Alaisyah, keraguan dan kesangsian terhadap jenama Mary Kay boleh timbul di hati pengguna kelas menengah wanita Melayu. Tidak secara langsung, strategi pasaran juga memainkan peranan penting dalam melegitimasikan konsumsi proper pengguna Islam.

Keaslian Kisah Pelayaran Muhammad Ibrahim Munsyi dari segi isi kandungannya

Muhammad Ibrahim Munsyi merupakan anak kepada Abdullah Munsyi. Dia telah menulis sebuah kisah pelayarannya. Namun begitu, kisah pelayarannya tidak ramai yang tahun. Oleh itu, saya telah membuat beberapa kajian mengenainya dan mendapati bahawa dia sebenarnya seorang salah seorang pembesar Johor pada abad kesebilanbelas.

Muhammad Ibrahim Munsyi bin Abdullah Munsyi

Abdullah Munsyi bin Abdul Kader

Dalam perbandingan di antara Abdullah Munsyi dan Ibrahim Munsyi dari segi pemikiran, memang tidak dinafikan bahawa kedua-dua tokoh ini melihat kemaslahatan masyarakat daripada punca yang sama iaitu, kurang penegasan kepada pendidikan asas seperti menulis dan membaca terutama sekali di kalangan golongan aristokrat. Namun begitu, kita juga harus mengubah satu tanggapan bahawa Ibrahim Munsyi telah peniru idea dan pendapat daripada bapanya secara bulat-bulat tanpa berfikir. Ibrahim Munsyi, jika diteliti struktur teks karyanya Kisah Pelayaran Muhammad Ibrahim Munsyi, terdapat tanda-tanda di mana Ibrahim Munsyi cuba menggunakan Kisah Pelayaran Abdullah Munsyi ke Kelantan sebagai contoh untuk menghasilkan karyanya tersediri. Pada masa yang sama, kita tidak boleh menolak kemungkinan bahawa Ibrahim Munsyi ada cita-cita untuk menyambung dan mewarisi peranan dan kebolehan bapanya, Abdullah Munsyi, sebagai seorang intelek. Namun begitu, kisah pelayaran Ibrahim Munsyi adalah asli dari segi isi kandungannya.

Hasil buah fikiran Ibrahim Munsyi adalah berdasarkan pengalamannya berlayar ke Melaka, Selangor, Perak dan Pulau Pinang yang terletak di pantai barat semenanjung tanah Melayu pada tahun 1971 hingga 1972. Ini amat berbeza dengan Kisah Pelayaran Abdullah Munsyi ke Kelantan yang hanya mendokumentasikan pengalamannya ke negeri-negeri Melayu yang terletak di pantai timur semenanjung Tanah Melayu iaitu Pahang, Kelantan dan Terengganu. Penulisan dan buah fikiran Ibrahim Munsyi di dalam kisah pelayarannya telah memberi perpektif yang berbeza mengenai kerajaan negeri Melayu pada kurun kesembilanbelas memandangkan kedua-dua kisah pelayaran yang didokumentasi oleh mereka berdasarkan konteknya yang sama, iaitu, pada kurun kesembilanbelas tetapi pada tempat yang lain. Oleh itu, corak pemikiran Ibrahim Munsyi telah banyak terpengaruh daripada pengalamannya ketika semasa dalam pelayarannya telah membuatnya sebagai seorang pemikir yang bebas dan tidak tertawan oleh prinsip bapanya sahaja.

Terdapat beberapa faktor melalui pengalamannya yang menyembabkan dia mempunyai berasa perlunya sistem pendidikan yang formal untuk pengajian anak-anak bangsa. Ibrahim Munsyi amat kritikal terhadap golongan aristokrat yang tidak tahu membaca dan menulis langsung. Dia mempunyai pendapat ini seteleh bertemu dengan Yamtuan Abdul Samad dan Raja Yaakob di tempat yang berlainan. Untuk memberi konteks yang tepat, sewaktu ketika Ibrahim Munsyi sedang membuat lawatan ke Selangor dengan Tuan Irving, negeri Selangor sedang berada di ambang peperangan. Punca peperangan ini berlaku disebabkan persaingan untuk merebut kawasan yang mendatangkan hasil bumi seperti biji timah. Kemarahan Ibrahim Munsyi terhadap golongan aristokrat ini ialah mereka terlalu bergantung kepada orang kepercayaannya. Yamtuan Abdul Samad, sebagai contoh, tidak langsung membaca surat yang ditulis oleh keraninya yang akan dihantar kepada anaknya Raja Yaakob. Di dalam masa yang lain pula, Ibrahim Munsyi melihat sendiri betapa dahsyatnya Raja Yaakob yang tidak tahu menandatangani suratnya yang mahu dihantarkan kepada ayandanya untuk menjelaskan kedudukan selangor. Ibrahim Munsyi berpendapat bahawa pemimpin masyarakat perlu tahu sekurang-kurangnya ilmu surat-menyurat terutama sekali dalam hal diplomatik. Kelemahan pemimpin masyarakat Melayu menurut Ibrahim Munsyi ialah tidak tahu membaca dan menulis. Oleh disebabkan itulah, kesulitan mungkin akan berlaku kerana raja-raja Melayu, memandangkan mereka buta huruf, tidak dapat menyemak surat yang ditulis oleh orang suruhnya.

Kesedaran Ibrahim Munsyi terhadap pentingnya memberi pendidikan asas menulis dan membaca kepada masyarakat Melayu juga bermula daripada pengalamannya berlayar ke Melaka. Ibrahim Munsyi sebenarnya diminta tolong oleh Tuan Birch untuk mengalihkan bahasa borang mengisi geran daripada bahasa Inggeris kepada bahasa Melayu. Oleh kerana ramai orang melayu tidak faham Inggeris, Tuan Birch telah mengetawakan kebodohan orang Melayu. Daripada pertemuannya kepada masyarakat Melayu Melaka yang terbabit, Ibrahim Munsyi sedar bahawa persuratan Melayu sudah mula menghadapi perubahan. Pentadiran negeri yang berorientasikan perjanjian bertulis telah memberi perlaksanaan tugas yang lebih teratur dan kemas. Dengan pentadbiran yang berlandaskan perjanjian bertulis yang semakin menyerap ke dalam hidup seharian masyarakat Melayu, pengetahuan asas seperti menulis dan membaca seharusnya diberi penekanan kepada orang Melayu.

Jika dibandingkan pengalaman Ibrahim Munsyi dan telah saya bincangkan di atas dan bapanya, Abdullah Munsyi, terdapat beberapa persamaan mengenai keadaan masyarakat Melayu pada kurun kesembilanbelas. Abdullah Munsyi, di dalam Kisah Pelayaran Ke Kelantan, pernah mengutuk anak-anak raja di Kelantan kerana tidak tahu membaca surat sehinggakan Abdullah Munsyi memberi Tengku Temena kitab Taju As-Salatin sebagai panduan untuk menjadi pemimpin yang baik. Namun begitu, isi kandungan kisah pelayaran Ibrahim Munsyi tetap asli.

Nadirah

Pada tanggal 17 Ogos, saya telah ke sebuah pementasan 'Nadirah' di studio peti hitam NLB. Nadirah merupakan naib presiden Persatuan Islam di universitinya. Ibu bapa Nadirah sudah bercerai sejak dia berusia 8 tahun. Bapanya telah berkahwin dengan seorang Datin di Malaysia. Nadirah menghadapi dilema setelah ibunya mahu berkahwin dengan seorang yang beragama Kristian. Kawannya, Farouk, yang juga Presiden Persatuan Islam, menetang perkahwinan ibu kepada Nadirah dan Robert, lelaki beragama Kristian. Robert merupakan seorang doktor. Dia juga baru kematian isterinya yang beragama Kristian. Tanpa kehadiran Nadirah, ibu Nadirah telah pergi ke gereja dan sanggup membuka tudung kerana takut disalahanggap oleh masyarakat. Drama ini mengetengahkan isu mampukan ibu dan anak menyembah Tuhan yang berlainan tanpa perselisihan? Patutkah orang Islam berkahwin dengan seorang bukan Islam secara civik? Patutkah kita menukar agama semata-mata kita mencintai seseorang itu?

Drama Nadirah ini pernah memenangi Skrip original terbaik dan pembantu pelakon wanita terbaik.

Taman Warisan India Muslim di Chinatown

Keramat Nagore Dargah

Sebelum menjelang Ramadhan, saya sempat pergi ke satu tempat yang bersejarah. Tempat itu dinamakan keramat nagore Dargah. Keramat Nagore Dargah ini merupakan sebuah keramat yang diasaskan oleh masyarakat India Islam yang berhijrah ke Singapura atas urusan dagangan dan sebagainya. Keramat ini dibina pada tahun 1827 dengan tujuan untuk memperingati seorang wali yang bernama Shahul Hamid dari Nagore, India. Reka bentuk keramat ini juga sama seperti Keramat Nagore Dargah di India. Lokasi keramat ini pada asalnya terletak di tepi telok. Sebenarnya kawasan telok ayer ini merupakan sebuah teluk sebelum ia ditambak oleh penjajah Inggeris untuk memperluaskan kegunaan tanah di Singapura. Keramat ini juga terletak berhampiran dengan kuil Cina Thian Hock Keng. Sememangnya kedua-dua banguan beribadah ini dibina pada di tepi laut. Namun begitu, ramai orang tidak tahu sejarah di sebalik tempat yang bernama Telok Ayer.

Diwartakan sebagai bangunan warisan sejarah pada tahun 1974

Sejarah Telok Ayer

Keramat Nagore Dargah ini telah diiktirafkan sebagai sebuah monumen nasional pada tahun 1974. Bangunan ini telah dibaik pulih dan kini monumen ini telah dijadikan taman warisan India Islam pada tahun 2011. Pembukaan Taman warsian India Islam telah dirasmikan oleh Presiden Republic Singapura S. R Nathan. Tujuan taman warisan ini ialah untuk memperkenalkan dan mendidik orang awam mengenai sejarah masyarakat India Islam di Singapura. Pada masa yang sama, tujuan taman warisan ini juga mengiktirafkan masyarakat Indian Muslim sebagai sebahagian daripada warisan Negara yang memainkan peranan penting dalam membentuk sejarah Singapura. Tapak tanah kearmat ini merupakan tanah waqaf. Oleh itu, ubah elok keramat ini untuk dijadikan sebuah taman warisan telah dibiayai oleh Majlis Ugama Islam Singapura (MUIS).

Banquet di dalam bangunan Nagore Dargah

Bangunan Keramat Nagore Dargah ini amat kecil dan mempunyai satu tingkat sahaja. Di dalam bangunan terdapat beberapa buah pameran. Pameran-pameran ini menceritakan mengenai sejarah sosial masyarakat Indian Islam yang datang daripada pelbagai tempat di benua Asia Selatan. Salah satu pameran yang ada di dalam bangunan itu ialah adat perkahwinan. Pameran-pameran ini ditulis dalam bahasa tamil dan Inggeris. Sekurang-kurangnya ada tujuh bahasa Asia Selatan: Hindi, Punjabi, Gujurati, Bengali, Malayam, Telegu dan Tamil. Bahasa Tamil digunakan kerana ia merupakan bahasa rasmi untuk masyarakat India di Singapura. Selain daripada pameran, di dalam bangunan ini juga mempunyai kedai makan BANQUET. Namun begitu, hanya makanan India sahaja yang disajikan. Keunikan kedai makan ini ialah meja-meja makanan telah dihiasi dengan butir-butiran mengenai sejarah makanan India di Singapura.

Buku sastera dalam bahasa Tamil

Mesin taip resep yang digunakan oleh peniaga India Muslim

Keramat Nagore Dargah ini merupakan simbol kemegahan masyarakat India Islam. Ini adalah kerana bangunan ini telah dibina oleh masyarakat India Islam pada zaman awal penjajahan Inggeris di Singapura. Ia merupakan bangunan yang bersejarah yang merakamkan pahit manis masyarakat India Islam diaspora di Singapura. Jika dibiarkan bangunan ini kosong dan usang, elok juga bangunan ini diberikan nafas baru dengan membina sebuah pusat atau taman warisan untuk orang India Islam. Ada bagusnya taman warisan ini dikhaskan untuk mempamerkan sejarah dan budaya orang India Islam walaupun pemerintah telah setuju untuk membina taman warisan India pada tahun 2013. Sekurang-kurangnya, masyarakat India Islam di Singapura boleh mempamerkan lebih banyak mengenai sejarah masyarakat India Islam di Singapura.

Gambar-gambar yang menghiasi ruang pameran

Pameran-pameran di dalam keramat Nagore Dargah ini relevan bagi sesiapa yang mengikuti kursus Pengajian Asia Selatan, Pengajian Asia Tenggara dan mungkin juga sesiapa yang mengikuti kursus pengajian Melayu. Ini adalah kerana taman warisan India Islam ini menunjukkan bagaimana sebuah kaum minoriti ini dalam terus hidup dan mempertahankan warisan mereka dan pada masa yang sama dapat berintegrasi dengan kaum lain. Seterusnya, taman warisan ini juga cuba memperbetulkan stereotaip pandangan umum mengenai masyarakat India Islam di Singapura. Contohnya, tidak semua orang India boleh bertutur dalam bahasa Tamil dan tidak semua orang India telah mengikut adat dan budaya Melayu. Namun begitu, apa yang tidak ditonjolkan di dalam pameran-pameran ini ialah hubungan orang Melayu, Arab dan India dalam menghidupkan perkembangan Islam di Singapura. Salah satu isu atau informasi yang tidak ditonjolkan dalam pameran ini ialah pemimpin-pemimpin politik semasa perang dunia kedua dan kesan perpisahan Pakistan daripada India terhadap masyarakat India Islam di Singapura. Pameran-pameran di Taman Warisan India Muslim ini masih boleh diperbaiki. Pengendali taman warisan ini boleh mempertimbangkan mengunakan kaedah interpretif, di mana pengunjung taman warisan itu dapat menghayati warisan sejarah dengan mendengar temuduga yang telah dirakamkan. Pada masa yang sama, setiap gambar yang terlekat di dinding harus diberi penjelasan. Pengurus taman warisan ini juga boleh memasarkan tempat itu kepada pelajar di sekolah.Namun begitu, pameran-pameran di dalam bangunan Nagore Dargah cukup menarik untuk kunjungan orang ramai dan cukup sesuai untuk penggemar sejarah warisan Singapura.

Satu Bumi oleh Isa Kamari

Novel ‘Satu bumi’ merupakan novel pertama Encik Isa Kamari. Buku ini telah pun diterbitkan dalam bahasa Cina dan Inggeris. Novel ini mengisahkan cerita seorang perempuan Cina yang telah dibesarkan oleh keluarga melayu dan kemudian menganut agama Islam. Nama perempuan itu ialah Tan Siew Mei atau Aminah. Menurut novel ini, Minah merupakan nenek kepada pencerita. Aminah telah berkahwin dengan Malik, anak saudara kepada bapa angkatnya, Pak Durhakim. Ketika Aminah telah berkahwin dengan Malik, Jati anak kepada Pak Durhakim telah melarikan diri kerana merajuk. Ah Sin merupakan abang kepada Aminah.

Semasa perang dunia kedua, Ah Sin dan Malik telah berkecimpung dalam gerakan Bintang Tiga dalam menentang penjajah Jepun. Walaupun, perang dua kedua telah berakhir, mereka masih lagi menetang pihak British dengan menggunakan kekerasan. Jati pula dikhabarkan bahawa dia telah gugur semasa dalam pentempuran bersama-sama dengan askar melayu diraja menentang askar Jepun di Bukit Candu.

Novel ini mengisahkan banyak peristiwa-peristiwa yang berlaku semasa zaman selepas perang dunia kedua. Salah satu isu yang diketengahkan oleh penulis novel ini ialah perpisahan di antara Singapura dan Tanah Melayu yang dahulunya merupan satu bumi atau mempunyai satu akar. Sebenarnya, saya telah mengenalpasti bahawa isu yang diketengahkan dalam novel ini juga ada berhubung kait dengan novel Rawa ayng telah ditulis oleh penulis yang sama. Kedua-dua novel cuba mengetengahan satu sejarah alternatif yang mendukung kenyataan bahawa sejarah Singapura seharusnya dilihat sebagai sebahagian daripada alam Melayu. Namun begitu, novel Satu Bumi ini juga meneroka sejarah Singapura dari sudut orang Melayu. Kenapa orang Melayu tidak berhijrah ke Malaysia semasa perpisahan dahulu? Dan bagaimana UMNO di Singapura mula hilang kewibawaannya dalam memperjuangkan orang penakatan orang Melayu di Singapura. Pada masa yang sama novel ini juga mengupas isu penyesuaian diri. Contohnya, Aminah telah bekerja sebagai Samsui di Sungai Singapura. Pada sangkaan, Roslan telah kembali kepada asalnya. Namun begitu, Aminah tetap beragama Islam. Dia masih berbual mesra dengan kawan sekerjanya dengan berbahasa Cina tetapi dia tidak memakan daging atas alasan kesihatan.

Namun begitu, novel ini berakhir dengan sebuah tragedi. Keluarga Aminah telah terbunuh dalam rusuhan kaum pada tanggal 21 Julai 1964. Buku ini bagus dibaca.

Duka Tuan Bertakhta

Novel Duka Tuan Bertakhta baru sahaja saya selesai membacanya tadi. Novel ini ditulis oleh Isa Kamari. Ia adalah novel terkininya. Jalan cerita novel ini agak kompleks and menarik. Apabila saya mula membaca novel ini, saya mendapati sebahagian besar daripada plot novel ini berasal daripada Hikayat Abdullah Munsyi. Saya yakin bahawa penulis telah menggunakan plot dan isu-isu yang diketengahkan oleh Abdullah Munsyi dan tokok tambah cerita agar jalan cerita novel ini akan lebih lengkap. Namun begitu, novel ini tidak seharusnya dijadikan bahan sejarah. Ini adalah kerana ada bahagian-bahagian cerita ini telah ditokok tambah oleh penulis novelnya sendiri. Pada masa yang sama penulis juga telah menambah dua buah tokoh sejarah yang tidak ada dalam Hikayat Abdullah Munsyi, iaitu Wak Cantuk dan Habib Nuh. Saya tidak yakin bahawa Habib Nuh benar-benar bertemu dengan Wak Cantuk walaupun mengikut tarikh lahir dan kematian mereka menunjukkan bahawa mereka hidup dalam zaman dan tempat yang sama. Saya juga tidak yakin bahawa Abdullah Munsyi telah dibelasahi Nuraman, murid kesayangan Wak Cantuk.

Namun begitu, novel ini menceritakan penderitaan kerajaan Melayu di Singapura sewaktu tengku Hussein ditabalkan sebagai Sultan. Di dalam novel ini, Abdullah Munsyi merupakan lidah pengarang. Abdullah Munsyi mempunyai cita-cita untuk menjadi pengarang termahsyur. Dia telah berusaha untuk menterjemahkan kitab Injil kepada bahasa Melayu. Usaha ini ditentang hebat oleh Wak Cantuk dan Habib Nuh. Sebenarnya, kesalihan Hikayat Abdullah juga menjadi tanda tanya. Ini adalah kerana Abdullah juga tidak bersikap objektif dalam menulis autobiografinya. Dia telah menghina kaum kerabat diraja dan sehingga ke hari ini Hikayat Abdullah telah menjadi sebuah bahan sejarah utama dalam mengkaji pemikiran dan budaya orang Melayu pada kurun kesembilan belas. Saya berasa buku ini harus dibaca. Novel ini merupakan salah satu cara untuk mendidik masyarakat umum mengenai sejarah alternatif Singapura.

Gerak Puisi@Esplanade

Acara Gerak Puisi ini merupakan salah satu acara Bulan Bahasa 2011. Acara ini dijayakan oleh Kelompok Sekolah-sekolah Kesusasteraan (KSSK). Terdapat empat buah sekolah yang mengadakan persembahan ini. Persembahan satu jam ini diadakan di Concourse@Esplanade pada 8 Julai 2011 pada pukul 6 petang dan 9 Julai 2011 pada pukul 3 petang. Objektif Gerak Puisi ini ialah memupuk minat terhadap sastera Melayu dan mempamerkan bakat kreatif pelajar kepada masyarakat umum.

Sekolah Menengah Dunearn

Sekolah Menengah Dunearn telah mendeklamasikan sajak 'Apa yang kau marahkan, tsunami?' hasil karya Encik Peter Augustine Goh. Sajak ini dihasilkan pada tahun 2005 selepas Acheh dilanda tusnami. Encik Peter juga turut hadir bersama.

Sekolah Menengah Tanjong Katong

Sekolah Menengah Tanjong Katong mempersembahankan sajak 'Nadim' dengan cara kreatif yang penuh bergaya. Lakonan mereka juga amat membanggakan.

Sekolah Menengah Yusof Ishak

Sekolah Menengah Yusof Ishak telah mempersembahkan sebuah puisi yang berjudul 'Aku'. Puisi ini membawa perutusan bahawa seseorang harus mempunyai sebuah impian untuk menikmati kejayaan dan mencapai cita-cita.

Sekolah Tinggi Pemerintah Bukit Panjang

Sekolah Tinggi Pemerintah Bukit Panjang telah mengadakan persembahan drama puisi 'Hang Nadim'. Persembahan ini berdasar cerita klasik daripada Sulalatus As-Salatin yang telah diubahsuai. Seorang budak lelaki mahu mengubah sejarah. Dia telah mencipta satu mesin yang boleh membawa mereka ke kurun duabelas.

Muzikal Galuh Cendera Kirana

Pada tanggal 23 Julai 2011, Kelompok Sekolah-sekolah Kesusasteraan (KSSK) telah mengadakan sebuah muzikal. Muzikal ini berdasarkan cerita dari hikayat panji Semerang, iaitu 'Galuh Cendera Kirana'. Cerita ini ada berhubungkait dengan teks sastera peringkat 'O' iaitu Patung Kencana dari kuripan. Muzikal ini ringkas tetapi padat. Cerita ini memaparkan kisah Kirana yang menempuh kesedihan ke atas kematian ibunya, Permaisuri Daha. Permaisuri Daha telah diracuni oleh madunya, Paduka Liku. Oleh kerana mempunyai rasa simpati terhadap Galuh Censera Kirana, Raja Kuripan telah memberikan sebuah anak patung yang cantik menyerupakan manusia yang dibuat oleh anak lelakinya. Pementasan ini agak menarik walaupun jalan cerita ini tidak lengkap.

Namun begitu kesungguhan tenaga pengajar daripada KSSK untuk memupuk minat bahasa dan sastera Melayu amat memberangsangkan. Pada tahun lalu, KSSK telah mengadakan deklamasi sajak kreatif sempena dalam bulan bahasa. Kali ini kegiatan KSSK telah dirasmikan dan diiktirafkan sebagai salah satu kegiatan Bulan Bahasa 2011. Muzikal ini telah mendapat sokongan daripada Majlis Penggalakkan Penggunaan Bahasa Melayu (MLLPC). Muzikal ini telah diadakan di Blackbox, Sekolah Menengah Yusof Ishak. Dalam melaksanakan muzikal ini, Sekolah menengah Yusof Ishak telah bekerjasama dengan CELIK, sebuah syarikat penggalakkan bahasa Melayu.

Muzikal ini adalah usaha gabungan empat sekolah iaitu Sekolah Menengah Yusof Ishak, Sekolah Menengah Jurongville, Sekolah Tinggi Pemerintah Bukit Panjang dan Sekolah Menengah Tanjong Katong. Muzikal ini diadakan di pentas Blackbox Sekolah Menengah Yusof Ishak.

Pariah

Teater 'Pariah' ini telah dipentaskan di Blackbox perpustakaan negara pada tanggal 23 hingga 25 Jun 2011 di Singapura dan di The Annexe Gallery pada tangal 30 Jun, 1 dan 3 Julai di Kuala Lumpur. Skrip pementasan ini ditulis oleh Alfian Saat dan pengarah pementasan ini ialah Jo Kukathas. Pementasan ini berlatarbelakangkan kehidupan di Malaysia.Alfian Saat mendapat ilham untuk teater ini daripada dua buah karya iaitu filem Talentime oleh Yasmin Ahmad dan novel Interlok oleh Abdullah Hussein. Novel Intelok ini telah menjadi kontroversi sejak buku ini dijadikan teks sastera wajib untuk tingkatan 5. Di dalam buku ini, pengarang novel telah menggunakan perkataan 'pariah'. Perkataan ini agar sensitif kepada masyarakat India. masyarakat India menyangkal dakwaan bahawa tidak semua pendatang daripada India ini datang daripada kelas pariah. Sebenarnya, novel ini dikarang untuk perpaduan negara Malaysia.

Teater 'Pariah' sebagai pelantar mengkritik pandangan umum mengenai novel Interlok

Novel 'Interlok' sebagai sejarah sosial dan fiksyen sejarah

Cerita yang dilukiskan di dalam novel ini adalah berdasarkan fakta-fakta sejarah. Namun begitu, watak yang diciptakan dalam cerita ini adalah fiksyen semata-mata. Jalan cerita novel ini memaparkan sejarah sosial. Bahan-bahan sejarah yang telah membina struktur jalan cerita telah dilakukan secara selektif. Di antara bahan-bahasa sejarah yang digunakan dalam novel ini ialah sistem kangani dan sebagainya. Dalam bab dua dan tiga, penulis menceritakan kisah Diaspora yang dihadapi oleh masyarakat Cina dan India berhijrah ke Malaya untuk mencari rezeki. Bab satu pula menceritakan kesan dan impak kepada masyarakat peribumi Melayu dengan kedatangan pendatang asing. Pada masa yang sama, novel ini berkisahkan kehidupan dan cabaran yang dihadapi oleh kelompok masyarakat tertentu. Cerita ini tidak mewakili semua masyarakat di Malaya pada ketika itu. Misalnya, ramai kaum India bekerja dalam sistem kangani di ladang getah. Namun begitu ada juga orang India yang bekerja sebagai Chettier yang hidup kaya raya. Natijahnya, novel ini mengisahkan kehidupan orang kebanyakan dan bukan mengisahkan kehidupan orang yang mempunyai kuasa. Ada aspek kehidupan masyarakat di Malaya pada ketika itu tidak ditonjolkan di dalam novel ini. Misalnya, kehidupan kaum kerabat diraja, peranakan, DKA, DKK dan sebagainya.

Yang menjadi isu hangat mengenai novel ini ialah keprihatinan pemimpin masyarakat mengenai kesan penghayatan novel ini terhadap masyarakat India. Ini adalah kerana novel ini memaparkan kisah pendatang dari India yang kebanyakannya datang dari kasta pariah. Novel ini seharusnya dilihat sebagai sebuah teks sastera bukan bukannya buku yang mencatit sejarah. Abdullah Hussain bukan seorang sejarawan. Dia merupakan seorang pengkritik masyarakat dan banyak kritikan ini terpancar melalui karya fiksyen. Jika diteliti teks novel ini, isi kandungan novel ini sebenarnya banyak mengkritik pemerintah kolonial pada ketika itu. Sengsaraan yang dihadapi oleh ketiga-tiga watak ini disebabkan dasar-dasar ekonomi pemerintah kolonial yang memerah pekerja asing tanpa belas kasihan. Namun begitu, memori sosialnya juga memainkan peranan dalam menghasilkan corak karya fiksyen ini. Oleh itu, memang tidak dapat dinafikan bahawa novel 'Interlok' ini mencerminkan sebahagian daripada sejarah nasional Malaysia yang pernah dia lalui atau mengalami.

Namun Novel 'interlok' juga terdapat satu percubaan untuk mengimbangi perspektif sejarah dengan memaparkan kisah peribumi Melayu, Seman, juga menghadapi kesengsaraan hidup semasa pemerintah Inggeris. Walaupun bagaimana pun, kesengsaraan yang dihadapi oleh Seman agak berlainan daripada watak Ching Huat dan Maniam. Kehidupan Seman teraniaya oleh seorang seorang berbangsa Cina. Kisah ini jika tidak dilihat dari perspektif seorang nasionalis, mampu membangkitkan rasa marah dan tidak puas hati dengan pendatang Cina. Seperti apa yang dipentaskan di teater 'pariah', Hafiz menegaskan bahawa apa yang terkandung di dalam novel 'Interlok' adalah benar bahawa orang melayu adalah bangsa peribumi Malaysia dan tidak boleh membiarkan mengubah sejarah dengan mengatakan bangsa Melayu adalah masyarakat pendatang juga. Kahoe juga dalam teater 'Pariah' mengaku bahawa ketiga-tiga abangnya diberi pendidikan Inggeris dan diharapkan berhijrah dan bekerja di luar negara kerana ibu bapa mereka tahu masyarakat Cina di Malaysia tidak ada masa depan. Namun begitu Kahoe diberi pendidikan Melayu kerana ibu bapanya mahu dia duduk di Malaysia untuk menjaganya. Secara keseluruhannya, teater 'pariah' menggambarkan bahawa masyarakat majmuk di Malaysia ini sebenarnya tidaklah harmoni yang disangkakan. Disebalik hidup dalam harmoni, terdapat juga rasa tidak puas hati yang terbuku di dalam hati setiap masyarakat di Malaysia.

Teater 'Pariah' mempertahankan novel 'Interlok'

Teater 'Pariah' itu sendiri seakan-akan mempertahankan novel 'Interlok' menerusi watak-watak yang dilakonkan. Melur melihat novel 'Interlok' ini sebagai teks sastera dan untuk meneroka dan mengupas sesebuah teks sastera, seseorang itu harus menjauhkan dirinya daripada bersikap berat sebelah dan syak wasangka. Seseorang itu harus mempunyai minda yang terbuka dan harus menghampiri objektiviti dalam mengupas teks sastera. Watak yang mengaitkan perasaan dirinya terhadap teks sastera ialah Maniam. Pada pandangan Maniam, teks sastera ini telah menghina masyarakat India. Kahoe pada mulanya lebih objektif dalam penghayatannya mengenai novel ini. Namun begitu, dia mula menerima kenyataan bahawa apa yang dikatakan oleh Maniam itu benar. Orang bukan Melayu di Malaysia tidak mendapat layan yang sama rata dengan orang Melayu. Namun begitu, tidak mungkin novel ini mengadungi ideologi yang didokong oleh pemerintah Malaysia. Memang benar bahawa bangsa Melayu adalah bangsa peribumi dan bangsa Cina dan India merupakan masyarakat pendatang. Walaupun demikian, generasi muda masyarakat Cina dan India kini menganggap diri mereka sebagai 'peribumi' kerana mereka telah dilahirkan dan dibesarkan di Malaysia. Yang menjadi perutusan utama teater 'pariah' ialah adakah 'bangsa Malaysia' ini dapat dicapai? Pemerintah Malaysia percaya bahawa Dasar Ekonomi Baru (NEP) dapat melahirkan bangsa Malaysia dalam jangka panjang memandangkan dasar-dasar ini akan, berdasarkan rancangan, menipis jurang sosio-ekonomi di antara masyarakat di Malaysia terutama sekali masyarakat Cina dan Melayu.

Bangsa Melayu, Bangsa Malaysia dan Satu Malaysia

Isu mengenai definisi bangsa Melayu ketika tahun 1940an terutama sekali ketika Malayan Union juga dibincangkan di dalam buku "Bangsa Melayu: Malay concepts of democracy and community, 1945-1950" oleh Ariffin Omar. Pada ketika itu pemerintah Inggeris telah mencipta satu bangsa baru yang dipanggil "Malayan". Istilah "Malayan" ini tidak seharusnya dikelirukan dengan bangsa "Melayu". Menurut pemerintah Inggeris, bangsa "Malayan" ini adalah orang yang dilahirkan di Malaya. Oleh itu, tidak kira bangsa atau agama, sesiapa sahaja yang dilahirkan di Malaya akan diberi hak saksama dan diberi status warganegara Malaya. Istilah "Malayan" ini telah mendapat tentangan hebat daripada nasionalis Melayu dan akhirnya menubuhkan UMNO (Perhimpunan Kebangsaan Melayu Bersatu) untuk menentang Malayan Union. Pada ketika itu, keahlian UMNO juga menjadi isu hangat sama ada UMNO membenarkan orang bukan Melayu untuk menyertai UMNO. Oleh itu, timbulnya isu mengenai "masuk Melayu". Jika disingkap melalui sains kemasyarakatan (Social Science), "masuk Melayu" bererti asimiliasi ke dalam budaya Melayu. Oleh itu, seseorang boleh masuk Melayu jika dia boleh bertutur dalam bahasa Melayu, mengikut adat Melayu dan menganut agama Islam.

Sejak Malaysia (1957 Malaya) mengecapi kemerdekaan, pemerintah Malaysia telah mengikut pendekatan ini. Walaupun, budaya dan kepercayaan masyarakat India dan Cina diiktirafkan, pemerintah Malaysia (dikuasai oleh orang Melayu) mengharapkan orang Cina dan India akan menjadi sebahagian daripada masyarakat Melayu melalui pendidikan formal. Memang tidak dinafikan bahawa Malayan Chinese Association (MCA) dan Malayan Indian Congress (MIC) juga memainkan peranan dalam mempertahankan dana menjaga kebajikan masyarkat masing-masing. Namun begitu, parti-parti politik ini telah terikat dengan satu perjanjian yang dilakukan ketika dalam proses kemerdekaan yang mengiktirafkan Bangsa Melayu sebagai bangsa pribumi dan setiap hak istemewa dan kepentingan orang Melayu tidak seharusnya dipersoalkan. Formula Perikatan UMNO-MCA-MIC ini sememangnya mencerminkan integrasi kaum di antara tiga bangsa terbesar di Malaya dalam membentuk pemerintah padu pada tahun 1955. Namun begitu, kohesi eliti ini hanya kukuh di peringkat kepemimpinan. Pada tahun 1969, keretakan di dalam negara Malaysia sudah mula kelihatan apabila Parti Perikatan UMNO-MCA-MIC telah kehilangan majoriti dua pertiga majoriti kerusi parlimen. Keputusan Pilihanraya Umum 1969 disusuli dengan rusuhan kaum pada tanggal 13 Mei. Pada ketika itu, konsep ketuanan Melayu sudah hilang mendapat sokongan daripada kaum minoriti India dan Cina. Ini adalah kerana parti komponen MCA dan MIC sudah tidak dapat sokongan daripada masyarakat mereka. Malah, dua parti dominan Cina, Parti Gerakan dan DAP (Parti Tindakan Demokrasi) serpihan daripada PAP, mendapat sokongan kuat daripada pengundi bukan Melayu. Dua parti ini memperjuangkan hak sama rata untuk semua rakyat Malaysia.

Sebagai akhirul kalam, Negara Malaysia masih lagi berdepan dengan isu pembangunan identiti negara. Selagi masyarakat India dan Cina dianggap sebagai masyarakat pendatang, konsep "Satu Malaysia" sukar dicapai.

Novel 'Interlok'

Novel 'Interlok' edisi murid

Petikan dari novel yang boleh membuat orang Cina marah:

Petikan 1:

" . . . kita tak punya anak perempuan. kalau ada anak perempuan kita boleh jual." ms 120

Petikan 2:

"Mereka semua duduk berhimpit-himpit di atas geladak yang sempit itu seperti babi dalam kandang." ms 130

Kaum Cina mempunyai kepercayaan tradisi bahawa anak lelaki adalah aset kepada sesebuah masyarakat. Ini adalah kerana anak lelaki akan mewarisi nama keluarga. Namun begitu, ini tidak bererti kaum Cina tidak menghargai anak perempuan. Gegala jual anak perempuan ini berleluasa dalam masyarakat Cina yang menghadapi pelbagai masalah kewangan. Isu mengenai stereotaip ini telah diketengahkan melalui watak Kahoe.

Petikan dari novel yang boleh membuat orang India marah:

Petikan 1:

"Satu perkara besar yang membuat mereka senang bergaul ialah mereka itu tergolong dalam satu kasta Paria. mereka tidak takut mrngotori sesiapa jalau bersentuhan dan mereka bebas lepas bergaul." ms 251

Petikan 2:

"Tempat dalam kapal itu tidak teratur, mereka ditempatan sahaja berasak-asak seperti kambing." ms 251

Memang tidak dapat dinafikan bahawa masyarakat Hindu masih mengamalkan sistem kasta. Namun begitu, tidak semua orang India yang berhijrah ke Malaya ini datangan daripada kasta pariah. Ada juga orang India yang datang daripada kasta Brahmin, Kshatriyas, Vaishyas, Shudras. dan Dalit. Namun begitu, menurut kepercayaan orang hindu, apabila orang India berlayar ke luar negara, status kasta mereka akan hilang. Oleh itu amal sistem kasta ini kurang diamalkan oleh masyarakat India di luar benua India kecuali orang Hindu yang datang daripada kasta Brahmin yang masih lagi diperlukan untuk menjalankan upacara agama. Perkataan 'Paria' di dalam novel ini telah menjadi isu hangat diperdebatkan oleh masyarakt India in Malaysia. pada mulanya, novel ini diharamkan. Namun begitu, novel pengharamkan novel ini telah ditarik semula. Pada awal tahun ini HINDRAF telah mengadakan tunjuk perasaan terhadap novel 'Interlok' yang telah dijadikan teks sastera wajib tingkatan lima.

Petikan dari novel yang boleh membuat orang Melayu marah:

Petikan 1:

"Waktu bapanya masih hidup, kita semua tahu, bapanya tu ada banyak membeli tanah. Tanah sawah, tanah kampung dan tanah kebun dekat kuala dialah yang beli. Tetapi alih0alih waktu dia mati kata Seman tanah itu semua sudah digadai pada Cina panjang tu, dan orang Cina itu pun suruh Seman ini keluar dari kampung tersebut. Seman ini buta huruf, tuk penghulu, alif sebasar batang kelapa pun dia tak kenal, mata tongkang, jadi saya tak berapa pasti apakah betul atau tidak, ataupun orang Cina itu mau perdaya dia saja." ms 92

Petikan 2:

"Kami tak punya rumah, kami tak punya tanah. Kami cuma menumpang saja." ms 102

Novel 'Interlok' ini mengupas mengenai isu yang dibelengui oleh orang Melayu. Isu ini mungkin menimbulkan kemarahan orang Melayu memandangkan orang Melayu merempat di negeri sendiri dan menjadi mangsa kepada pendatang Cina iaitu Cina Panjang.