Perubahan yang mampu menggoncang status quo
Sebelum mengupas apakah masalah-masalah yang mungkin akan timbul disebabkan oleh perubahan-perubahan berlaku terhadap struktur masyarakat dan landskap negara, terlebih dahulu kita harus memahami keadaan Singapura dengan memberi konteks yang tepat.
Ciri-ciri kosmopolitan ini sudah lama ada dalam masyarakat melayu/Islam di Singapura. Ciri-ciri kosmopolitan ini merupakan kesan daripada status Singapura sebagai bandaraya global. Singapura telah dibuka sebgai satu tempat persinggahan di aman ramai pendatang dari luar negeri akan datang untuk berbincang, berhimpun dan mencari rezeki dan pada masa yang sama sikap toleransi ini terhadap kaum dan agama lain telah diamalkan dengan secara aman. Ciri-ciri kosmopolitan ini tercermin dalam konsep Furnivall, yang diberi nama plural Society, di mana terlihat ‘pembahagian fungsi ekonomi menerusi kaum cukup ketara, hidup dalam suasana aman walaupun kaum-kaum ini tidak berinteraksi antara sesuatu sama lain.’[1] Malah, masyarakat Malayu/Islam sudah menjadi masyarakat yang majmuk sebelum perang dunia kedua. Menurut Roff, Singapura telah menjadi sebuah hub di mana banyak pendatang yang beragama Islam datang ke Singapura untuk berniaga dan menuntut ilmu[2]. Banyak madrasah telah dibina. “Madrasah Aljunied telah menjadi sekolah pilihan unutk pelajar daripada Indonesia dan Filipina. Malah, sebelum perang dunia kedua, hampir separuh daripada pelajar datang daripada luar negeri.”[3] Menurut Djamour, ‘masyarakat Melayu di Singapura merangkumi dua kumpulan; orang Melayu yang sudah tinggal dalam tanah jajahan untuk beberapa generasi atau telah berhijrah dari semanjung dan pendatang daripada Indonesia (Jawe dan Bawean) yang sudah bermaustatin di Singapura selama dua atau tiga generasi.’[4]
Komplek dalam masyarakat Melayu/Islam ini juga bukan sahaja harus dilihat dari segi struktur. Perkara ini juga harus melihat struktur kepemimpinan masyarakat melayu/islam di Singapura pada zaman itu. Walaupun, masyarakat Islam di Singapaura pada zaman itu terdiri daripada majoriti orang Melayu, terdapat juga orang India dan Arab yang menjadi sebahagian daripada identiti ini. Masyarakat Islam di Singapura sudah lama mempunyai ciri-ciri kepelbagaian. ‘Arab dan Melayu mengikut mazhab Shafi’i, manakala India Islam mengikut mazhab Hambali.’[5] Namun begitu, ada sebilangan mereka telah menerima budaya dan adat melayu sebahagian daripada cara kehidupan mereka.
Namun begitu, walaupun masyarakat Melayu/Islam di Singapura merupakan sebuah masyarakat majmuk, ini tidak bererti masalah integrasi dalam masyarakat Islam itu sendiri tidak akan timbul. Dalam konteks hari ini, Singapuara sedang berdepan dengan pendatang yang semakin meningkat. Di dalam Ucapan Rapat Umnum Hari Kebangsaan 2006, Perdana Menteri Singapura, Lee Hsein Loong telah menyokong kedatangan immigrasi ke Singapura dengan mengatakan bahawa ‘nenek moyang kita adalah pendatang. Jika mereka ditolak kedatangan mereka, kita tidak akan berada di sini pada hari ini.’[6] Jika dilihat dari sudut sejarah, masyarakat Melayu/Islam merupakan masyarakat majmuk sejak kurun kesembilanbelas. Tidak mungkin kedatangan pendatang Islam daripada Timur Tengah dan India boleh menjejaskan integrasi dalam masyarakat itu sendiri memandangkan masayarkat Melayu/Islam di Singapura sudah lama menerima pendatang Islam daripada pelbagai laterbelakang. Namun begitu, masalah juga mungkin akan timbul disebabkan oleh masalah komunikasi terutama sekali dari segi soal bahasa. Memandangkan majoriti penganut Islam berasal adalah orang Islam, banyak pergaulan dan cara pengendalian dalam institusi Islam mempunyai elemen-elemen kemelayuan. Contoh yang ketara ini boleh dilihat menerusi bahasa yang digunakan untuk menyampai kutbah dan kelas agama yang dikendalikan di masjid-masjid di merata Singapura.
Selain daripada itu, perubahan yang mempunyai besar untuk menggugat kedudukan penduduk Melayu/Islam ialah perubahan landskap negara. Perubahan landskap negara mempunyai hubungan yang bersangkut paut dengan kegunaan tanah. Memandangkan penduduk Singapura semakin meningkat, pemerintah Singapura harus memastikan bahawa setiap tanah yang ada di Singapura harus digunakan secara maksimum. Setiap penggunaan tanah di Singapura harus mendatangkan nilai dan keuntungan kepada ekonomi negara. Isu penggunaan tanah di Singapura juga mempunyai kesan kepada masyarakat Melayu/Islam. Salah satu cabaran yang dihadapi oleh masyarakat Melayu/Islam di Singapura ialah tanah perkuburan. Tanah perkuburan di Choa Chu Kang mengambil kawasan tanah yang agak luas. Tidak mungkin Majlis Ugama Islam Singapura (MUIS) akan mengkhianati orang Islam dengan membenarkan jenazah orang Islam dibakar seperti mayat daripada agama lain. Untuk menghadapi masalah penggunaan tanah ini, National Environment Agency (NEA) telah membina crypt atau ruang bahawa tanah di tanah perkuburtan orang Islam di Choa Chu Kang agar proses pengkebumian boelh dilakukan secara bertingkat-tingkat. ‘Dengan penggunaan sistem ini, tanah perkuburan ini boleh menampung sehingga tahun 2130.’[7] Dalam usaha untuk menggali tanah perkuburan Islam, ‘NEA dan MUIS juga telah bekerjasama untuk berhubung dengan pewaris unutk kehadapan untuk membuat tuntutan terhadap.’[8]
Selanjutnya, masalah penggunaan tanah juga dihadapi oleh masyarakat Islam ada hubungan kait dengan tanah wakaf. Wakaf adalah aset yang ditinggalkan oleh seseorang Muslim untuk dimanfaatkan oleh masyarakat Islam. Oleh kerana ada di antara tanah wakaf ini terletak di tengah-tengah bandar, penggunaan tanah wakaf di situ juga harus mengambil kira kegunaan tanah atau aset yang berada di sekelilingnya. Penyesuaian dalam penggunaan tanah wakaf ini boleh dilihat menerusi contoh bagaimana MUIS telah menjadikan ‘Masjid Bencoolen tempat beribadah, berniaga dan penginpan dan diharapkan mendapat hasil pendapatan sebanyak dua juta dolar setahun.’[9] Perubahan dalam fungsi masjid ini dapat tentangan daripada orang islam yang menganggapnya sebagai menyalahgunakan tanah wakaf untuk meraih keuntungan. Namun begitu, perubahan dalam fungsi tanah wakaf ini telah dilakukan mengikut konteks tempat. Masjid Bencoolen tetap mengekalkan aspek ibadah dan hasil keuntungan daripada sewa kedai dan bilik penginap seharusnya dilihat sebagai satu initiatif baru oleh MUIS untuk menampung kos dan cukai tanah di bandar.
Menerusi kedua-dua, masalah yang timbul disebabkan oleh perubahan daripada landskap negara, kita dapat melihat betapa pentingnya MUIS sebagai autori agama memainkan peranan dalam membuat pendirian dan tindakan yang sewajar untuk memastikan bahawa kepentingan orang Islam di Singapura harus dijaga. Walaupun masyarakat Melayu/Islam di Singapura boleh memilih untuk tidak setuju dengan pendapat mufti, setiap pendapat Mufti masih dianggap penting. Ini adalah kerana fatwa yang dikeluarkan oleh Mufti akan mewakili seluruh masyarakat Islam di Singapura. Di dalam konteks Singapura, pendapat atau fatwa yang dilakukan oleh seorang autori agama atau mufti hasruslah mengambil kira mengenai kedudukan masyarakat Melayu/Islam Signapura sebagai sebuah kaum minoriti di Singapura. Autoriti agama harus mengambil tahu peranan MUIS dalam usahanya untuk mengintegrasikan masyarakat Melayu/Islam dengan arus utama nasional. Oleh kerana kedudukan kuasa MUIS sebagai pemimpin kaum minoriti di Singapura, terletak di atas jasa baik pemerintah, kedudukan MUIS untuk mengetengahkan kepentingan masyarakat Melayu/Islam menjadi semakin lemah. Oleh itu, tidak menghairanlah autoriti agama Islam di Singapura cuba sedaya upaya untuk membuat penyesuaian bagi hampir setiap perubahan yang telah menjejas kehidupan harian masyarakat Melayu/Islam dan bukan dengan cara menentang dasar-dasar pemerintah.
[1] Carl A. Trocki, “Political Structures in the Nineteenth and Early Twentieth Centuries” in Cambridge History of Southeast Asia: Volume 2 ed Nicholas Tarling, (Singapore: Cambridge University Press, 1994) p108-109
[2] Roff, William R, The Origins of Malay nationalism, (Singapore: University Press, 1967) p 38-39
[3] Chee Min Fui, “The Historical Evolution of Madrasah Education in Singapore” in Secularism and spirituality: seeking integrated knowledge and success in madrasah education in Singapore ed Noor Aisha Abdul Rahman and Lai Ah Eng (Singapore: Marshall Cavendish Academic, 2006) p 10
[4] Judith Djamour, Malay Kinship and Marriage in Singapore (London: Humanities Press, 1965), p4
[5] Syed Muhammad Khairudin Aljunied, Colonialism, Violence and Muslims in Southeast Asia; The Maria Hertogh controversy and its aftermath, (London: Routledge, 2009 ), p10
[6] http://www.straitstimes.com/STI/STIMEDIA/sp/PMspeech/
[7] The Sunday Times, 8 May 2007, Crypts make space for more burial plots
[8] Channel NewsAsia, 26 September 2008, Next-of-kin urged to register claims for Muslim graves at CCK cemetery
[9] The Sunday Time, 18 March 2001, Mosque site to blend old and new uses
Tiada ulasan:
Catat Ulasan